Türk Tabipler Birliği (TTB) kanser taramaları konusunda açıklama yaparak, pandemi periyodunda de sistemli olarak yapılamayan taramaların zelzele bölgelerinde ve ülke genelinde yaygınlaştırılması konusunda açıklamada bulundu. TTB açıklamasında, “kanser tüm dünyada mevt nedenleri ortasında birinci sıralarda yer almaktadır. Kanserden ölümlerin önlenmesinde, hastalığın erken teşhis ve tedavisinin kıymeti büyüktür. Ülkemizde Sıhhat Bakanlığı Ulusal Kanser Denetim Programı kapsamında bayanlarda göğüs ve rahim ağzı kanseri, hem bayan hem erkeklerde ise kalın bağırsak kanseri taramaları yapılmaktadır. Göğüs, Serviks ve Kolorektal kanserlerde Ulusal Kanser Tarama Standartları 2007 yılında, Ulusal Kanser Denetim Programı 2009 yılında yayımlanmıştır. Programa nazaran; göğüs kanseri erken tanısı için 40-69 yaş ortası bayanlara iki yılda bir mamografi çekimi, rahim ağzı kanseri erken tanısı için 30-65 yaş aralığındaki bayanlara beş yılda bir smear ve HPV -DNA testi yapılması gerekmektedir. 50-70 yaş aralığındaki erkek ve bayanlarda ise iki yılda bir gaitada bilinmeyen kan testi, 10 yılda bir kolonoskopi ile kalın bağırsak kanseri taraması yapılmalıdır”cümlelerine yer verdi. Kanser tarama programının geçmişte aksayan ve tartışılması gereken istikametleri olduğuna dikkat çeken TTB, “Pandemide taramalar yapılamamış, akabinde 2022 yılı boyunca da HPV açısından kit sorunu yaşanmıştır. Yeniden tıpkı biçimde kit sorunu GGK testi açısından da yaşanmış, dağıtılan kitlerde de problemler olmuştur. Lakin 2023 yılı prestiji ile bu durum içinden çıkılmaz bir hal almıştır” değerlendirmesinde bulundu.
HPV Aşılaması Uygulaması Açıklamalarının Devamı Gelmemiştir
HPV aşılamasını ulusal aşı programına almayan ülkemizde rahim ağzı kanserinden korunmak için tek seçeneğin HPV-DNA ve smear taramalarıyla hastalığı erken tanımak olduğuna dikkat çeken TTB, “Hâl bu türlü iken daha evvel kullanılan kitler kullanımdan kaldırılmış, yerli üretim kitleri kullanılmaya başlanmıştır. Teşhis bedeli konusunda soru işaretleri taşıyan bu kitler birebir vakitte kullanım zorluğu da çıkarmıştır. Ocak- mart ortasında sonuçları negatif çıkan şahıslar tekrar numune vermeye çağrılmış ve sonuçlarla ilgili uyumsuzluklar ortaya çıkmıştır. Tarama maksatlı bir kişiyi gerek ASM’ye gerekse KETEM’e çağırmak, itimat alakası kurmak gereğince güç iken bu bireylerin tekrar taramaya gelmesini sağlamak, gelse bile iki yıl dolmadan alınan numunenin sistem tarafından kabul edilip edilmeyeceği ise başka bir meseledir. Ayrıyeten yeni uygulamada smear değerlendirmesi kaldırılmıştır. Aslında maliyet-etkinlik açısından daha uygun olan HPV aşısının uygulaması için birtakım açıklamalar yapılmış; lakin onun da devamı gelmemiştir” açıklaması yaptı.
Meme Kanserinde Mamografi Taramaları Değerlendirmesi
Meme kanserinin ülkemizde bayanlar ortasında en sık görülen kanser çeşidi olduğunun söz edildiği açıklamada şu bahislere yer verildi: “Mamografi ile yapılan taramalar bu nedenle çok kıymetlidir. Mamografi okumaları ise yıllardır tek merkezden yapılmaktayken bu yıl itibariyle sonuç çıkma müddeti 10 günden üç aya kadar uzamıştır. Son duyumlarımız ise Sıhhat Bakanlığı’nın mamografi okumalarını tek merkez yerine her ilin kendi içinde halletmesi gerektiği formunda eğiliminin olduğudur. Bu çift kör değerlendirmeyi ortadan kaldıracağı üzere vilayetler ortasında uyumsuzluklar da doğuracaktır.”
Kanser Tarama Programları Kapsayıcı Olmalıdır!
TTB kanser taramaların açıklamasında, “Bir öbür sorun da sıhhat kayıt sistemlerinin birbirini görmemesidir. Rastgele bir sıhhat kurumuna başvuran kişi ulusal kanser denetim programındaki hastalıklara yönelik taramalar konusunda bilgilendirilip taramaya yönlendirilecek iken bu fırsat kaçırılmaktadır. Kanser tarama programları amaç nüfusu kapsayıcı olduğu surece hastalanmayı ve vefatı önler. Ülkemizde sıhhat sisteminin yapısal sıkıntılarından ötürü hami sıhhat hizmetleri toplum tabanlı ve kapsayıcı olmaktan çok uzaktır. Kanser tarama programlarının kapsayıcılığı hali hazırda yetersiz durumdayken HPV taraması kit sorunu, yetersiz numune nedeniyle bireyleri tekrar çağırma, geç mamografi sonucu bildirme üzere sıkıntılarla daha da berbat duruma gelmektedir” dedi.
Deprem Bölgelerinde Kanser Taramaları Başlamalıdır!
6 Şubat ve 20 Şubat sarsıntılarının üzerinden iki ayı aşkın müddet geçmesine rağmen bölgede sıhhat hizmeti sunumunun hâlâ beklenen seviyede olmadığını belirten TTB, “kadın kanserleri tarama programının sarsıntıdan etkilenen bölgelerde neredeyse hiç verilmediğini düşündürmektir. Neler yapılabilir? Kısa erimde zelzeleden etkilenen vilayetleri de gözeterek ülke genelinde mevcut aksaklıkların nedenlerinin süratle saptanması, tahlil teklifleri ile birlikte meselelerin giderilmesi gerekmektedir. Uzun erimde ise kanser tarama programlarının başarılı olabilmesi için birinci basamak sıhhat hizmetlerindeki modüllü yapının ortadan kaldırılarak, bütüncül bir yaklaşım ile kanser tarama programlarının toplumdaki amaç nüfusun ulaşabileceği kabul edilebilir standartlara getirilmesi gerekmektedir” vurgusunda bulundu. (BSHA-Bilim Ve Sıhhat Haber Ajansı)
