Türk Tabipleri Birliği (TTB) ‘Kızamık Salgını’ konusunda toplumu uyarmak gayesiyle düzenlediği basın toplantısında, Sıhhat Bakanlığı’nın salgını izlemekten vazgeçip, bilgi paylaşımı yapması ve toplumu uyarma sorumluluğunu yerine getirmesi davetinde bulundu. TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı, taşınabilir aşı merkezlerini acil olarak oluşturulması, aşı kampanyasıyla süratle aşılama yapılması gerektiğine işaret ederek “Sağlık Bakanlığı aşı konusunda bireye sorumluluk yükleyerek kendi aşı yapmayışını görünmez kılıyor” tenkidinde bulundu. 

TTB Kızamık Salgınına Karşı Uyardı ve Alınacak Tedbirleri Açıkladı

Türkiye’de İstanbul’da gitgide artan kızamık hadiselerinin kaygı uyandırıcı seviyeye gelmesiyle Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Tabip Odaları ‘kızamık salgını’ bahisli açıklamalarda bulunarak toplumu uyarmaya çalışıyor. Geçtiğimiz gün İstanbul Tabip Odası (İTO) bir basın toplantısı düzenleyerek kızamık salgınına dikkat çekti. Vatandaşlara ihtarlarda bulundu, Sıhhat Bakanlığı’na şeffaflık daveti yaptı. Bugün de TTB Merkez Kurulu saat 12.30’da basın açıklaması gerçekleştirerek, “Kızamık salgını ile karşı karşıyayız” açıklamasında bulundu. TTB Merkez Kurulu Lideri Dr. Şebnem Korur Fincancı ve TTB Pandemi Çalışma Kümesi Üyesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Esin Davutoğlu Şenol ülkemizde sayıları artan kızamık hadiseleri sonucunda çocuk ölümlerinin yaşanmasına ait açıklamalarda bulunarak kızamık salgınının olduğunu kamoyuyla paylaştı. Sıhhat Bakanlığı’nın kızamık olay sayıları ve salgına yönelik sessizliğini müdafaasına yönelik reaksiyon gösteren TTB, “şeffaflık ve data paylaşımı yapılmalı”çağrısında bulundu. Toplantıda ayrıyeten TTB Merkez Kurulu Üyesi Prof. Dr. Vedat Bulut ve Kurul Üyesi Dr. Ahmet Karer de bulundu. TTB Merkez Kurulu çatısı altında; Pandemi Çalışma Kümesi, Aşı Çalışma Kümesi, Halk Sıhhati Kolu kızamık salgını karşısında harekete geçerek alandan edindikleri bilgilerle kamuoyunu aydınlatmaya çalışıyor. Toplantıda TTB Pandemi Çalışma Kümesi Üyesi Dr. Esin Şenol, kızamık hastalığı ile ilgili bilgiler verdi. Kızamık hadiselerinde yaşan artış ile ilgili alandaki çalışma kümelerinden edinebildikleri dataları paylaştı. 

Anahtar Deliğinden Bakana Bulaşabilir 

Kızamığın; ölümcül, körlük üzere sakatlıklara neden olabilen, salgınlardan sonra geç devirde ortaya çıkan Subakut sklerozan panensefalit (SSPE) üzere kalıcı sıhhat sıkıntılarına yol açan iki doz aşı ile önlenebilen bir hastalık olduğuna dikkat çeken Şenol, “Kızamık olan bir kişi, aşılanmamış yakın temasta bulunduğu 10 bireyden 9’una bu hastalığı bulaştırabilir. Tabir yerindeyse anahtar deliğinden bakana dahi bulaşabilecek kadar bulaşıcıdır. Virüs, havada yahut enfekte yüzeylerde iki saate kadar etkin ve bulaşıcı kalır. Eksik aşılı ve aşısız, hatta aşılı şahıslara dahi bulaşabilecek güçtedir. Ülkemiz, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi Kızamık ve Kızamıkçık Raporuna nazaran, son bir yılda 457 Kızamık olayı ile Rusya ve Tacikistan’ın akabinde üçüncü ülkedir. Nisan 2022-Mayıs 2023’te bildirilen 457 hadisenin 343’ü 2023 yılının Ocak ve Şubat aylarına ilişkin olup salgının boyutu bilhassa 2023 yılında gittikçe artmıştır” dedi. 

2005 Bireyden 1440’ına Kızamık Tanısı Kondu

Ülkemizde 2023 yılı birinci dört ayında kızamık ön teşhisiyle 2005 kişinin incelendiğine dikkat çeken Dr. Esin Şenol, “bunların 1440’ında Kızamık laboratuvar teşhisiyle doğrulanmıştır. Kızamık hadiselerinin büyük çoğunluğu 1-9 yaş grubundadır. Kızamık nedeniyle 242 kişi hastaneye yatmıştır, bu olgular içerisinde 1-9 yaş çocuklar en yüksektir. İleri yaş kızamık olguların varlığı uzun devir aşı ile ilgili sorun ile yüz yüze olduğumuzu göstermektedir” diye konuştu. 

Kızamık Ön Teşhislerinde Aşısız ve Eksik Aşılılar Çoğunlukta!

Kızamık ön teşhisiyle incelenen olgularda aşısız ve eksik aşılılar çoğunlukta olduğuna dikkat çekilen toplantıda, “Özellikle Kızamık komplikasyonları ve mevt açısından en riskli 5 yaş altında aşılanma durumu açısından olaylar değerlendirildiğinde: 1 yaş altında hadiselerin neredeyse tümü, 1-4 yaşta ise yarısından fazlası aşısızdır” bilgisi verildi. 

Sağlık Bakanlığı Reddedici ve Şeffaflıktan Uzak Bir Tavır İçinde! 

Sağlık otoritesinin kızamık salgınının duyulmasını engelleyecek teşebbüslerde bulunurken, önlemek için aktif bir rol oynama konusunda alabildiğine isteksiz davrandığına dikkat çeken Esin Şenol, “Bakanlığı’nın reddiyeci ve şeffaflıktan uzak tavrı ülkemizde Kızamık salgınının başladığı 2010 Aralık yılından itibaren değişmemiştir. Öte yandan Kızamık nedeniyle vefatlar olduğuna dair alandan bilgiler alınmaktadır.Oysa kızamık aşı ile önlenebilir bir bulaşıcı hastalık olup on yıllardır milyonlarca çocuğun vefatının aşı ile engellendiği bilinmektedir” formunda konuştu. 

13 Yıl Sonra Kızamıktan Tekrar Vefat Yaşandı!

İçerisinde bulunduğumuz yüzyılda kızamıktan vefatlar yaşanmasının kabul edilemez olduğunu söyleyen Şenoş kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bugün içinde bulunduğumuz durum ise son kızamık mevtini yaşamamızdan 13 yıl sonra tekrar ölümlerin başladığı korkusudur. Ülkemizde de sıhhat işçileri başarılı bir bağışıklama programı ile kızamık hastalığını eliminasyon basamağına kadar getirmeyi başarmıştı. 2007-2010 yılları ortasında Kızamık olgu sayısı 10’u geçmiyordu. Ne oldu da tekrar kızamık salgını ve kızamığa bağlı ölümlere şahit olmaya başladık?”

Aşı Kartşıtlılığı ve Kararsızlığına Ses Çıkarılmıyor Vurgusu

“TTB olarak, halk sıhhatine gönül verenler olarak bunun nedenini çok âlâ biliyoruz” diyerek kelamlarına devam eden Esin Şenol, “Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) ile hami hizmetlerden tedavi edici hizmetlere evrilen birinci basamak ve aşı terslerinin yarattığı aşı kararsızlığının/tereddüdünün büyümesi ve ülkenin sıhhat otoritesinin bu tereddüdü giderecek hiçbir tesirli teşebbüste bulunmaması, sorumluluğu bireylere yüklemesidir. Sıhhat Bakanlığı’nın DSÖ’ye bildirdiği bilgiler, 2021’de ülkenin yarısında kızamık aşısı tamamlanmış çocuk oranının yüzde 95’e ulaşamadığına, 2023’de ise 34 bölgeye ayrılarak paylaşılan datalarda iki doz aşıyı tamamlamış tek bir bölgenin dahi olmadığına işaret etmektedir. Yüzde 95 kızamık aşılı oranına erişemeyen her mahalle, ilçe, vilayet, bölgenin salgın tehdidi altında olduğunu hatırlatıyoruz. Sıhhat Bakanlığı bu aşı oranını yakalayamamıştır” dedi

2019’da Çocukluk Çağı Aşılaması Yaptırmayanların Sayısı 40 Bine Ulaştı 

Aşının, milyonlarca sakatlık ve vefatı önleyen en başarılı kollayıcı halk sıhhati uygulaması olduğuna dikkat çeklien toplantıda, ülkemizde bağışıklama programının uygulanması ile yaklaşık 3 milyon çocuğun aşı ile önlenebilir hastalığa yakalanmaktan; 30.000 çocuğun da bu hastalıklar nedeniyle vefattan kurtarıldığına dikkat çekildi. Tüm bunlara karşın bilhassa pandemi ile birlikte aşı retçileri, sistemin müsamahası hatta müdafaası nedeniyle organize olmuş, çok sayıda kişiyi huzursuz eden taraflı ve palavra bilgileri yayan hesaplar ile “aşı tereddüdü” olanların artmasına yol açıldığına dikkat çekildi. Dr. Esin Şenol, 2019 yılında ulaşılabilen datalar doğrultusunda, çocukluk çağı aşılaması yaptırmayanların 40.000’e ulaştığını açıkladı. 

Deprem Bölgelerinde Kızamık Tehdidi!

Şenol şöyle devam etti: “Deprem nedeniyle artan nüfus hareketliliği, birinci basamak hizmetlerde önemli aksamalar aşısız ve eksik aşılı çocukların sayısını daha da artırmıştır. Tüm bunlara aşılamaları nizamlı olarak yapılmayan sistem dışı bırakılan mülteci nüfusu ve mevsimlik tarım çalışanları de eklenmelidir. Sıhhat Bakanlığı’nın pandemi periyodunda daha da görünür hale gelen aşı konusundaki ilgisizliği ve aşı karşılarına karşı suskunluğu ve aşı kararsızlığını önlemeye yönelik önemli bir çalışma yürütmemesi dikkate alındığında aşısız çocukların bu kadar yüksek olması sürpriz olmaktan çıkmaktadır. Dahası ailelerin aşı reddi ile ilgili karar sürecini kolaylaştırma, aile tabiplerini de aşı yaptırmayan çocuklarla ilgili yorucu bir süreç yerine ret butonunu işaretleme kolaycılığı sorunun boyutunu büyütmektedir. Bölge tabanlı hizmet yerine liste tabanlı hizmet, geniş takım yerine dar takım, alanda hizmet yerine polikliniğe daralma, aile sıhhati hemşire sayısındaki önemli açık ve açlık sonundaki fiyatları, artan iş listesi ve performans baskısı ile cebelleşen aile hekimliği sisteminin yapısal meseleleri aşısız nüfusun gitgide yükselmeye başlaması ile yakından bağlıdır. Zelzele bölgesinde iş çığırından çıkmış, artan hizmet ihtiyacı ve depremzede sıhhat çalışanlarının idari müsaadeli sayılması göz arkası edilmiş, dahası esnek mesai ve aşı ile ilgili negatif performans askıya alınmış, afet periyodunda bölge tabanlı hizmet ile esirgeyici hizmet verilmesi gerçekliği yok sayılmıştır. Bu durum zelzele bölgesinde başta kızamık olmak üzere birçok sıhhat sorunu ile karşı karşıya kalma tehdidine yol açmaktadır. Hakikaten yerelde çalışan sıhhat yöneticileri ve sıhhat işçileri bunun korkusunu taşımakta ve Sıhhat Bakanlığı’na hatırlatmaktadır.”

Sağlık Otoritesi Hadiseleri İzliyor ve Gizliyor!

“Sağlıkta dönüşüm ismi altında en son sarsıntıda de enkaz altında kaldığına kahrolarak tanıklık ettiğimiz sıhhat sisteminin, mevsimlik personellerle artan toplumsal hareketlilikle, sistemsiz göçlerle takibi yapılamayan insanları yazgısına terk eden, üretip dünyaya dağıttığımız aşılardan dövize endeksli ulaşılamayan aşılarla baş başa bırakıldığımız birinci basamak sıhhat hizmetleri…” formunda açıklamaya devam eden Şenol, “Ceyhun Atuf Kansu’nun “Kızamuk Ağıdı”ndaki üzere köylere ulaşamadığımızdan değil, insanların onca yoksulluk ve yoksunluklarını yok sayıp aşıya ulaşması için beklediğimizden, bir de hakikat ötesinin palavraları ortamızda dolanıp inanca dönüştüğünden tekrar çocuklarımızı yitirmeye başlayacağız. Elimizde tedbire imkanı var fakat memleketin sıhhat otoritesi olay sayılarını gizliyor, gizlediği yetmiyor. Bu hususta konuşan meslektaşlarımızı da türlü yollarla susturmaya çalışıyor. Tereddüdü gidermek mi dediniz, aşı terslerinin tehdit ettiklerine dönüp bakmıyor, tehdit edeni özgür bırakıyor. Her çocuğun aşı ile önlenebilir hastalık riskinden arındırılmış bir ortamda doğma ve büyüme hakkı vardır, ödevlisi devlettir. Hemen ranta terk edilmemiş sıhhat siyasetlerine muhtaçlığımız var, sorumluluğu bireye yıkmayan, toplumu yaşama katan… Hakikati birlikte kuracağımız.”

TTB’den Kızamık Salgınını Karşı Alınacak Önlemler 

Aralık 2010’dan itibaren varlığını sürdüren, bu yıl daha da artış gösteren kızamık salgınına karşı Sıhhatte Dönüşüm Programı’ndan vazgeçilmesi kolaycılığına düşmeden şu tedbirlerin kısa müddette alınması gerektiğini kamuoyu ile paylaşıyoruz:

• Vaka görülen bölgelerde 6/9 ay – 15 yaş ortası tüm çocuklara aşılı olup olmadığına bakılmaksızın kesinlikle bir doz aşı yapılmalıdır
• Henüz hadise görülmeyen bölgelerde 9 aydan itibaren eksik aşılı çocukların kızamık aşıları tamamlanmalıdır.
• Özellikle ikinci doz kızamık aşı kapsamının yükseltilmesine yönelik özgün bir program geliştirilmelidir.
• İkinci dozun ilkokul birinci sınıftan 48. aya çekilmesi ve sorumluluğunun aile doktorlarına devredilmesi ile performans dışı tutulmasının ortaya çıkarttığı 2,5 milyonu bulan aşısız okul çağı çocuk bir an evvel aşılanmalıdır.
• Aile sıhhati ünitelerinde hemşire-ebe açığı bir an evvel giderilmelidir. Hizmet ihtiyacı yüksek olan bölgelerde mevcut bir aile tabibi bir aile sıhhati çalışanı yaklaşımından vazgeçilmeli, bu bölgelerde aile doktoru ve hemşire/ebe sayısı artırılmalıdır.
• Tüm döküntülü hastalık yakınmaları kızamık tarafından değerlendirilmelidir.
• Hastanelerde kızamık hastalığının yayılmasının önüne geçilmelidir. Bu bağlamda:
  • Sağlık çalışanlarının kızamığa karşı bağışıklanması,
  • Döküntülü hastalık yakınmasıyla gelenlerin süratlice, bekleyenlerle temas mühletini en aza indirecek bir akış- yer düzenlemesiyle hizmet alması, hizmet aldıkları ortamın havalandırılması değerlidir.
• Salgın gerçekliğinde yürütülecek aşı kampanyasının bölge tabanlı yapılması zaruridir. Vatandaşın başvurusu ile sonlu kalınmamalı, alana çıkılmalıdır. Taşınabilir aşı istasyonları ile kısa müddette aşı oranı yükseltilmelidir. 
• Toplum aşı konusunda bilgilendirilmeli, yanlış/ taraflı haberlerin sıhhat bakanlığı yetkileri tarafından da üzerine gidilmelidir. 
• Mülteci-göçmen nüfusa yönelik hami hizmetlere yoğunlaşılmalı, aşısız çocuk bırakılmamalıdır. 
• Deprem bölgesinde depremzede sıhhat çalışanlarını rahatlatan uzun müddetli sıhhat çalışanı görevlendirmeleri yapılmalıdır. Bu bölgede hayat ve çalışma şartlarının zorluğu dikkate alınarak teşvik uygulamasına gidilmelidir. Bu bölgede aşının sağlanması ve korunmasına yönelik teknik takviye kesinlikle verilmeli, tüm aile sıhhati merkezleri ve süreksiz yerleşim alanlarında aşılar yapılabilir hale getirilmelidir. (BSHA-Bilim Ve Sıhhat Haber Ajansı)